Vanille is een bijzonder product. Het groeien en behandelen van de boon vergt veel know-how en er gaat ontzettend veel tijd en werk in zitten. Van het dagelijks handmatig bestuiven van de plant, tot het latere proces van constant sorteren en zon-drogen dat maanden in beslag neemt. Logisch dus, dat vanille zich samen met saffraan onder de meest kostbare specerijen ter wereld mag scharen.
De prijzen van vanille zijn de afgelopen jaren naar recordhoogten gestegen. Voor de beste kwaliteit ("gourmet") vanille betaalde je in 2014 nog rond de 100 dollar per kg; in 2018 was dit op de top 700 dollar per kg. Afgelopen jaar schommelde de prijs zo rond de 450 dollar. De hoge prijzen zijn vooral extreem winstgevend gebleken voor de lokale exporteurs en de "collectors" van vanille. Deze plotselinge kapitaalinjectie was goed te zien in het vanilledorpje Sambava, waar vorig jaar ineens een groot aantal gloednieuwe Jeeps en Land Cruisers in het straatbeeld verschenen. Echter heeft het ook veel ellende veroorzaakt, zo werden boeren -vaak op een gewelddadige manier- beroofd en gingen de boeren als reactie hierop hun vanille plukken voordat de bonen rijp waren, om de schat vervolgens onder hun bed te verstoppen. Hierdoor holde de kwaliteit achteruit en werd het, ook voor ons, steeds moeilijker om goede kwaliteit te vinden. Een ander effect van de hoge prijzen was dat veel spelers in de voedsel- en drankindustrie, ondanks een toenemende vraag naar natuurlijke producten, toch weer overstapten naar goedkopere synthetische alternatieven op vanille.
De situatie nu - de overheid gaat zich ermee bemoeien
Op moment van schrijven (16 september 2020) is de vanillemarkt net officieel geopend voor de oogst van 2020. Er is grote onzekerheid over wat de vanilleprijzen gaan doen. De prijzen zijn inmiddels al met 40% gezakt ten opzichte van het begin van het jaar en we kunnen niet uitsluiten dat deze verder zakken. De overspannen marktsituatie van de afgelopen jaren kan ervoor zorgen dat de markt volledig crasht, zoals eerder is gebeurd na de periode van hoge prijzen begin 2000. De prijs zakte toen opeens volledig in tot nog maar een paar tientjes per kg tijdens de periode 2005 tot 2011 (zie grafiek). De vraag is of deze geschiedenis zich gaat herhalen. Als het aan de overheid van Madagaskar ligt in elk geval niet.
In samenspraak met de vanilleindustrie is de overheid zich vanaf dit jaar meer gaan bemoeien met de vanillemarkt. Zo werd er eerder dit jaar een exportstop tot en met augustus afgedwongen, om ervoor te zorgen dat vanille niet vroegtijdig werd geëxporteerd en daarmee een negatieve invloed zou hebben op de prijzen. Vorige maand heeft de overheid een minimum exportbedrag van 250 dollar per kg verplicht gesteld, geldend tot en met 31 mei 2021. Dan sluit het seizoen officieel en mag er volgens de overheid geen vanille meer worden geëxporteerd. Dit minimumbedrag zou betekenen dat in 2021 de kortere, gekrulde "loose beans" voor ongeveer 250 dollar zouden worden verkocht, waar de hogere "gourmet" kwaliteiten dan waarschijnlijk iets boven de 300 dollar zouden kosten. Het is natuurlijk maar net de vraag of de markt deze minimumprijzen accepteert. Madagaskar exporteert nog steeds ruim 75% van de wereldwijde vraag en heeft daarmee zeker invloed op de vanillemarkt, maar het principe van vraag en aanbod blijft leidend.
Invloed van Corona
Door de wereldwijde maatregelen rondom Corona is er een sterke daling in de vraag naar vanille in bepaalde sectoren, voornamelijk in de horeca, die in vele delen van de wereld maanden dicht is geweest en in sommige delen van de wereld volledig is gedecimeerd ten gevolge van de maatregelen. De negatieve gevolgen hiervan op de vraag naar vanille zijn deels opgeheven door juist een toegenomen vraag vanuit de supermarkten, die wereldwijd overuren draaiden tijdens de lockdowns, maar het netto effect is toch een afname in de wereldwijde vraag en daarnaast weten we ook niet in hoeverre de gevolgen van Corona in 2021 nog merkbaar zullen zijn.
Groot aanbod
Het totale aanbod van vanille uit Madagaskar is dit jaar naar schatting rond de 1800-2000 ton. Dit is 300-500 ton hoger dan in een gemiddeld jaar. Ook de kwaliteit is uitstekend; maatregelen om diefstal tegen te gaan hebben effect gehad en er zijn geen cyclonen geweest. Ook in andere landere landen is het vanilleaanbod voor 2020/2021 groter dan de afgelopen paar jaren. Op het gebied van kwaliteit en betrouwbaarheid blijft Madagaskar echter met afstand de marktleider.
De ideale prijs van vanille?
Dat de hoge prijzen van de afgelopen jaren niet houdbaar waren, wisten we al langer. Stakeholders in de industrie in Madagaskar zijn het erover eens dat de ideale prijs van vanille zo rond de 250 dollar per kg zou moeten liggen. Dit is hoog genoeg om de kosten van het produceren van vanille te dekken en ervoor te zorgen dat de vanille industrie in Madagaskar duurzaam kan groeien, boeren genoeg betaald kunnen krijgen en de economie in Madagaskar vooruitgaat (Madagaskar staat op plek 11 van landen in de wereld met het laagste BBP). Deze prijs is wel laag genoeg om te kunnen concurreren met synthetische alternatieven voor natuurlijke vanille en bedrijven over te halen om (weer) over te stappen naar het gebruiken van natuurlijke vanille in hun producten.
Ons advies
De komende maanden zullen uitwijzen of de maatregelen van de Malagasy overheid het gewenste effect zullen hebben en de prijs boven de 250 dollar per kg blijft of nog verder zal zakken. Wij van Matrada zijn ter plekke in Madagaskar en houden onze vinger aan de pols.
We zullen onze klanten blijven informeren over marktontwikkelingen. We adviseren in de tussentijd om alleen voor de korte termijn in te kopen en in ieder geval het einde van het laatste kwartaal van dit jaar af te wachten, wanneer we beter zicht hebben op de wending die de vanillemarkt in 2021 gaat nemen.
Comments